میرزا علی اصغر خان اتابک موسوم به «امین السلطان» که هم در دوران ناصرالدین شاه،‌ هم در دوران مظفرالدین شاه و هم در دوره محمدعلیشاه منصب صدراعظمی یا نخست وزیری کشور را داشت دست کم دوبار این سمت را با استخاره‌های شاه به دست آورد.

میرزا علی‌اصغر در 1274 ه.ق در تهران متولد شد. پدرش آقا ابراهیم امین‌السلطان در ابتدا آّبدارچی و رئیس قاطرخانه و شترخانه ناصرالدین شاه بود ولی به مرور مشاغل وی افزایش یافت و مورد توجه شاه قرار گرفت. به طوری که شاه او را در سفر اول به فرنگ با خود همراه برد. وقتی آقا ابراهیم در سال 1300 ه.ق به هنگام سفر شاه به مشهد در سن 50 سالگی فوت کرد، ناصرالدین شاه تمام مسئولیت و مشاغل وی و بیوتات سلطنتی،‌ انبار غله مرکزی، ضرابخانه،‌ وزارت گمرک و خزانه وزارت دربار و لقب امین‌السلطانی را به پسرش میرزا علی‌اصغر خان که در آن هنگام جوانی 26 ساله بود، منتقل کرد.

وقتی میرزا یوسف مستوفی‌الممالک صدراعظم وقت در 1303 فوت کرد، میرزاعلی‌اصغرخان قدرت اصلی در کشور و گرداننده چرخ مملکت بود و رجال دولت برای رسیدن به جاه و مقام به او متوسل می‌شدند. پس از مرگ مستوفی‌الممالک اداره کشور به مدت دو سال بر عهده میرزاعلی‌اصغر خان بود تا اینکه در 1305 ناصرالدین شاه رسماً امور کشور را زیر نظر وی درآورد و وی را «وزیر اعظم» نمود.
گفته می‌شود یکی از علل تأخیر شاه در معرفی صدراعظم، مردد بودن وی در انتخاب یکی از سه نفر زیر بود:
ـ قوام‌الدوله (میرزاعباس خان تفرشی)
ـ عضدالملک (علیرضا خان قاجار)
ـ امین‌السلطان (میرزاعلی‌اصغر خان)
شاه قلباً مایل به انتخاب امین‌السلطان بود و حمایت روسیه و انگلستان از وی را یک امتیاز برای بقای دولت وی می‌دانست ولی نهایتاً برای انتخاب صدراعظم، بین این سه نفر به استخاره متوسل شد.
جواب استخاره راجع به دو نفر اول خوب بود ولی راجع به امین‌السلطان بد آمد. مع‌الوصف شاه بی‌اعتنا به نتیجه استخاره،‌حکم وزارت اعظم را رسماً به نام امین‌السلطان صادر کرد.
امین‌السلطان در اوج حمایت روس و انگلیس از وی،‌ مقدمات سفر جدید ناصرالدین شاه به فرنگ را صادر کرد. در همین سفر بود که موج واگذاری امتیازات اقتصادی و تجاری و نفتی به بیگانگان آغاز شد. اتابک در این سفر که در 1306 ه.ق انجام شد، عضو هیأت شاه بود. در جریان این سفر امتیاز انحصار خرید و فروش توتون و تنباکوی ایران به شرکت انگلیسی تالبوت واگذار شد که منجر به اعتراضات شدید مردمی و صدور فتوای تحریم تنباکو از جانب مرحوم میرزای شیرازی شد. شاه در 1313 در اوج نفرت مردمی، به دست میرزا رضای کرمانی ترور شد و فرزندش مظفرالدین شاه به سلطنت رسید. شاه جدید نیز امین‌السلطان را از بقای صدراعظمی‌اش مطمئن ساخت و از تبریز عازم تهران شد اما این بار مخالفت انگلیسی‌ها با امین‌السلطان کار وی را دشوار ساخت. لندن به درخواست امین‌السلطان برای دریافت وام جهت سفر مظفرالدین شاه به فرنگ پاسخ منفی داد و در نتیجه شاه ناچار شد وی را کنار گذارد و میرزاعلی خان امین‌الدوله را که نزد انگلیسی‌ها محبوب بود، جانشین وی سازد.
امین‌السلطان پس از برکناری به حالت تبعید و تحت‌الحفظ رهسپار قم شد. اما شاه یکسال و نیم پس از برکناری امین‌السلطان، امین‌الدوله ‌را بی‌کفایت و نالایق تشخیص داد و در تعیین صدراعظم جدید مستاصل گردید. او میان حاج محسن خان مشیرالدوله سفیر سابق ایران در عثمانی که مدتی ریاست شورای وزیران را بر عهده داشت،‌ میرزا عبدالوهاب نظام الملک والی فارس و وزیر عدلیه بعدی و همچنین میرزاعلی‌اصغر خان امین‌السلطان صدراعظم برکنار شده و تبعیدی در شک و تردید بود که کدام یک لایق‌ترند.
در این میان طرفداران امین‌السلطان که بسیاری از درباریان نیز از آن جمله بودند به تلاش افتادند تا شاه را به گزینش نامبرده و بازگرداندن وی از قم متقاعد سازند. شاه پذیرفت که میان نظام‌الملک،‌ مشیرالدوله و امین‌السلطان یکی گزینش شوند. او تاکید کرد که طبق رفتارش پدرش (ناصرالدین شاه) باید به استخاره متوسل شود و هیچ کس را برای انجام این مسئولیت دینی لایق‌تر از «سیدعلی اکبر بحرینی» نمی‌دانست.
اطرافیان شاه به سرعت با بحرینی تماس گرفته و موضوع درخواست شاه را به اطلاع وی رساندند. آنان سپس در یک تبانی با بحرینی از یکسو و همچنین با تشریفاتچی‌هائی که همواره پشت سر شاه می‌ایستادند از جانب دیگر، تلاش کردند تا نقشه خود را در جریان استخاره به پیش ببرند.
ترتیب استخاره چنین داده شد که «حکیم‌الملک» پشت صندلی شاه بایستد، تا اسمی را که شاه داخل قرآن می‌گذارد، ببیند. سیّد بحرینی هم حین انجام تشریفات استخاره،‌ به بالا بنگرد و از اشارة‌ مثبت و یا منفی حکیم‌الملک تکلیف را بداند.
روز موعود فرا رسید و مجلس استخاره در نارنجستان بلور که بنایی مستقّل و زیبا و در جنوب غربی دیوانخانه واقع بود، منعقد گردید.
...شاه بالای صندلی قرار گرفت و گفت تا آقای بحرینی را به حضور بخوانند. او مردی کوتاه قد و سمین (چاق) بود و چشمانی ریز و درخشان و چهره‌ای سبزة متمایل به زرد داشت. او بسم‌الله گویان و ذکرکنان با ترتیبی خاصّ به حضور آمد. شاه به او گفت: آقا، بیایید روبروی من بنشینید که امر مهمّی در پیش است و از خداوند راه می‌خواهیم.
سیّد بحرینی برابر شاه روی قالیچه به زمین نشست. شاه نام یکی از افراد مورد نظر را که بر ورقهای جداگانه نوشته و به پشت روی میز گذاشته شده بود برداشته،‌ میان اوراق قرآن قرار داد و به دست آقا سپرد.
سیّدبحرینی با آداب تمام قرآن را بوسیده،‌ به خواندن دعای لازم پرداخت و در پایان ذکر، سر را به آسمان بلند کرد،‌ سوی حکیم‌الملک نگریست و او سر را با علامت منفی بالا برد. آقا قرآن را گشود و پس از مطالعه سربرآورده،‌ عرض کرد: آیة‌ نهی است و راه نمی‌دهد.
شاه ورقة دوّم را لای کلام‌الله نهاد و باز اشارة‌ حکیم‌الملک کار خود را کرده، آیة نهی آمد. بار سوّم که نام امین‌السلطان میان اوراق مقدّس رفت، سر حکیم‌الملک به علامت اثبات به زیر آمد و سیّدبحرینی گفت: قربان،‌ آیة‌امر است و بهتر از این نمی‌شود.
شاه بدون اینکه سخن گوید اوراق را درهم ریخت و بار دیگر نام امین‌السلطان را از میان آنها برداشته،‌ لای قرآن نهاد. این مرتبه نیز اشارة‌حکیم‌الملک فهماند که باید آیة امیر بیاید و چنین شد.
شاه نفسی برآورده خیالش راحت شد و گفت: معلوم می‌شود که خداوند این‌طور خواسته که باز او بیاید.
فی‌المجلس امر کرد تا صدراعظم معزول را از گوشة عزلت قم بار دیگر به صدارت بخوانند. امین‌السلطان در دور جدید صدارت خود همه مخالفین و رقبای خود را قلع و قمع کرد و شاه را با وام 22 میلیون مناتی که از روسیه قرض گرفت راهی فرنگ کرد. او برای بدست آوردن دل انگلیسی‌ها نیز امتیاز نفت ایران را به «ویلیام دارسی» واگذار کرد و برای جلب رضایت روسها نیز امتیاز گمرکات شمال را به آنان سپرد. او پس از پایان این سفر به دلیل امتیازاتی که به بیگانگان واگذار کرد، مورد خشم مردم واقع شد و علمای مذهبی حکم بر ارتداد او دادند. شاه نیز بار دیگر مجبور به برکنار کردن وی شد.
امین‌السلطان که شاه او را اتابک اعظم خوانده بود پس از برکناری از صدارت عازم چین، ژاپن، آمریکا، مصر، عربستان،‌ سوریه، لبنان، تونس،‌ مراکش و فرانسه شد و عاقبت در سوئیس اقامت گزید. او پس از 4 سال مسافرت از سوی محمدعلی‌شاه قاجار که متعاقب مرگ پدرش به سلطنت رسیده بود، به تهران فراخوانده شد. او علیرغم مخالفت افکار عمومی علیه وی در اوج بحران مشروطیت به ایران آمد و در 1325 ه.ق (13 اردیبهشت 1286) برای سومین بار به طور رسمی به عنوان نخست‌وزیر برگزیده شد. در دوره حکومت وی قرارداد تجزیه ایران موسوم به پیمان 1907 میان روسیه و انگلستان به امضا رسید. ترور میرزاعلی‌اصغر خان امین‌السلطان یا اتابک اعظم در روز انعقاد قرارداد به وقوع پیوست. وی در مقابل مجلس شورای ملی ترور شد و به هلاکت رسید. در بین صدراعظم‌های سلسله قاجار، اتابک تنها کسی است که دوبار به صدراعظمی و یک بار به نخست‌وزیری انتخاب شد و در خدمت سه تن از پادشاهان قاجار (ناصرالدین‌شاه، مظفرالدین‌شاه و محمدعلی شاه) مشغول انجام وظیفه بود. او نیز جزو صدراعظم‌هایی است که به قتل رسید. با این تفاوت که حاج ابراهیم خان شیرازی معروف به حاج ابراهیم کلانتر اولین صدراعظم قاجار و قائم‌مقام فراهانی و میرزا‌تقی‌خان امیرکبیر به دستور پادشاهان ولی امین‌السلطان اتابک به دست مردم به قتل رسید.

کتاب خاطرات حجة الاسلام دکتر حسن روحانی، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی

بخشی از نظرات گورباچف پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی 

 در سالگرد رحلت امام خمینی(س) گورباچف طی مصاحبه‌ای برای اینکه به هشدارهای آن روز بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران بی‌اعتنائی کرده بود، اظهار تأسف نمود. وی در این مصاحبه اظهار داشت. «مخاطب پیام آیت‌الله خمینی از نظر من، همه اعصار در طول تاریخ بود». وی افزود «زمانی که من این پیام را دریافت کردم احساس کردم که شخصی که این پیام را نوشته بود متفکر و دلسوز برای سرنوشت جهان است. من از مطالعه این پیام استنباط کردم که او کسی است که برای جهان نگران است و مایل است من انقلاب اسلامی را بیشتر بشناسم و درک کنم».

گورباچف سپس با تشریح نابسامانی های اقتصادی و سیاسی روسیه، تصریح کرد «اگر ما پیشگویی های آیت‌الله خمینی را در آن پیام جدی می‌گرفتیم امروز قطعاً شاهد چنین وضعیتی نبودیم».

 

مطلب فوق بیانگر نگرش بس عظیم بنیانگذار رهبر کبیرانقلاب در عرصه های مختلف دینی ؛اخلاقی ؛و...... مهمتر از همه احترام به آزادی و حریت انسان را داراست  لذا از همه عزیزان اهل قلم تقاضامندم متن جامع این پیام یکبار دیگر مورد مطالعه قرار دهند باشد که بهتراز قبل راه آن بزرگوار را بپوییم

سرگذشت سرمایه داری بنام هژبر یزدانی

هژبر یزدانی یکی از چهره‌های مشهور اقتصادی ر‌‌ژیم پهلوی بود که به واسطه وابستگی به چهره‌های تاثیرگذار سیاسی آن دوره به ثروت بسیار رسید. گله‌داری که سال 1313 در سنگسر سمنان به دنیا آمد، خیلی زود وارد دنیای سیاست و اقتصاد شد و پله‌های ترقی را طی کرد. او را یکی از کلان سرمایه‌داران بهایی می‌شناسند که مسئولیت‌های مهمی را در عرصه تجارت به عهده داشت .

او تا دهه 50 ، امتیاز ویژه‌ای به لحاظ اقتصادی نداشت، اما در اوایل این دهه، او با شناسایی شکاف‌های موجود در نظام بانکی توانست از رانت‌های بانکی و اعتبارات ویژه استفاده کند. در این دوره بود که وی از بانک ملی و بانک صادرات ایران وام‌های کلان گرفت و شروع به خرید سهام شرکت‌ها و کارخانه‌ها کرد. فعالیت‌های اقتصادی او گرچه با استفاده از وام‌های غیرقانونی بود و برخی شرکت‌های وی نیز مبالغ زیادی به بانک‌ها بدهکار بودند، اما هیچ گاه از سوی نظام‌بانکداری کشور مورد بازخواست به خاطر بازپرداخت نکردن وام قرار نگرفت.‌ او شیوه خاصی برای دریافت وام و مصرف آن داشت. وام‌هایی با بهره‌هایی بین 5 تا 12 درصد می‌گرفت و بانک‌های مذکور، نظارتی بر نحوه هزینه‌‌کرد و استفاده از این وام‌ها نداشتند، چون او هیچ گاه دفاتر و اسناد مالی را ارائه نمی‌کرد. آن زمان تغییراتی در نظام بانکی هم به‌وجود آمد که راه را برای او باز کرد. سهام می‌خرید و به نام خود و فرزندانش می‌کرد. او شرکت خانوادگی راه انداخته بود و همین طور میزان سهام و سرمایه او افزایش پیدا می‌کرد و از این طریق توانست از بانک‌ها اعتبار دریافت کند.

او در استفاده از شیوه‌های غیرقانونی برای دریافت وام شگرد داشت. او توانست شرکت کفش اطمینان را که سرمایه آن میلیون ریال بود به صد میلیون ریال به صورت صوری ترقی دهد و به همان میزان هم اعتبار دریافت کند. این روش در دیگر شرکت‌های او مثل شرکت کشاورزی مکانیزه و دامداری کیخسرو، شرکت سهامی قند قزوین، شرکت پوست آریازمین، شرکت سهامی قند شا‌زند و شرکت سهامی قند شیروان اعمال می‌شد.

نکته دیگر این که در اعطای اعتبارات و تمدید آن باید در پایان مدت اعطای تسهیلات، بدهکار اعتبار دریافتی را واریز کند، لیکن قوانین بانکی مراعات نمی‌شد و حتی وقتی بصراحت تذکر داده می‌شد اعطای اعتبار برای یک سال است، بدون این که به تذکر مزبور توجهی شود، اقدام به تمدید و تجدید اعتبار می‌کرد و تخلفات وی در بسیاری از موارد نادیده گرفته می‌شد، بویژه این که اکثر اعتباراتی را که او به منظور خاص دریافت می‌کرد، بعد به صورت دیگری مورد استفاده قرار می‌داد. مثلا درباره دریافت مبلغ 500 میلیون ریال اعتبار در حساب جاری در بانک ملی شعبه فردوسی، خود را بازرگان و دارای املاک و تاجر آهن‌آلات معرفی کرده و بانک بدون توجه به کارت بازرگانی و مدارک معتبر دیگر، شروع به اعطای اعتبار می‌کرد و با آن که تخلفات در پرداخت بدهی وی مشهود بوده و سفته‌هایش واخواست شده بود، با وجود این، بدون دریافت هیچ گونه تضمینی با قبول سفته اشخاص، تسهیلات در اختیار او قرار می‌گرفت. با وجود روشن بودن وضعیت بدهکاری‌های وی، شعب بانک ملی همیشه در پیشنهادهای خود به اداره اعتبارات وی را بازرگانی معروف و خوشنام و خوش‌حساب قلمداد می‌کردند.

هژبر با گله‌داری آغاز کرد و با گله‌داری هم ادامه داد و همواره خود را حشم‌دار می‌دانست. فعالیت‌های اقتصادی او علاوه بر سنگسر و مناطق اطراف به سطح کشور توسعه پیدا کرده و مجتمع‌های کشاورزی در مناطقی همچون گرگان و گنبد، اصفهان، گوهر کو و تمب در سیستان و بلوچستان، شیروان و قوچان داشت.

مقدار زیادی از گوشت کشور را چه از طریق فروش دام‌های خود و چه از طریق واردات گوشت از آمریکای جنوبی هژبر تأمین می‌کرد. اکثر کارخانه‌های قند ایران در سراسر کشور را از صاحبان آن خریداری کرد. پس از خرید کارخانه‌های قند ایران با دریافت وام‌های چند صد میلیون تومانی از وزارت کشارزی، صدها کیلومتر از زمین‌های دو طرف جاده قوچان تا بجنورد به عرض ده کیلومتر را تملک کرد و آنها را به کشت چغندر قند اختصاص داد. علاوه بر این، هژبر در صنعت چرمسازی و صادرات کفش‌های دست‌دوز فعالیت داشت، اما مهم‌ترین اقدام وی در راه رسیدن به ثروت افسانه‌ای، بانکداری بود.

اما وی برای یافتن هویت، سودای بانکداری در سر می‌پروراند و موفق شد از «ابوالحسن ابتهاج» (موسس بانک ایرانیان و رئیس سازمان برنامه و بودجه)، بانک ایرانیان را خریداری کند. او همچنین قصد داشت بتدریج بانک صادرات را نیز خریداری کند و مدتی نگذشت که سهامدار عمده بانک صادرات شد.‌ بانک ایرانیان در دی 1337 شروع به کار کرد. این بانک را ابوالحسن ابتهاج با مشارکت سیتی بانک نیویورک تأسیس کرد و ریاست هیأت مدیره آن را تا زمانی که سهام خود را به هژبر یزدانی فروخت، بر عهده داشت. در پایان سال 55 کل دارایی‌های بانک بالغ بر 16 میلیارد ریال و سرمایه پرداخت شده بانک یک میلیارد ریال بود. ‌ یزدانی موفق به انجام ادای تعهداتش در قبال وام‌ها و اعتبارات بی‌‌حد و حساب از بانک ملی شعبه فردوسی نشد، لذا بخشی از اعتبارات بانکی او در اسفند‌53 و فروردین 54 قطع شد. همچنین دو فقره تقاضای کتبی او که در تاریخ‌ سوم و بیستم آذر 54 به بانک ملی شعب بازار و مرکزی به مبلغ 350 میلیون تومان تسلیم شده و طی آن تقاضای اعتبار مجدد کرده بود، در کمیته اعتبارات بانک به طور شفاهی مطرح شد و با عنایت به اعتباراتی که قبلا به‌مبلغ 197‌میلیون تومان در اختیار وی و شرکت‌هایش گذاشته شده بود، مورد تصویب قرار نگرفت و این امر سرآغاز بروز اختلافاتی میان هژبر و محمد یگانه، رئیس وقت بانک مرکزی و یوسف خوش‌کیش رئیس بانک ملی ایران شد.

هژبر همچنین در نامه‌ای خطاب به امیرعباس هویدا، یوسف خوش‌کیش مدیرکل بانک ملی ایران را به گرفتن رشوه متهم کرد و مدعی شد چون حاضر به پرداخت رشوه نشده، خوش‌کیش از باز کردن اعتبارات بانکی وی امتناع کرده است. این در حالی بود که یزدانی از طریق عباس سرافراز دو فقره چک به مبلغ دو میلیون و سه میلیون تومان پول برای خوش‌کیش فرستاده و مدیرعامل بانک چک‌ها را پس فرستاده بود. چند ماه بعد، اختلافات بین هژبر یزدانی و خوش‌کیش برطرف شد و اعتبارات بانکی وی به روال غیرقانونی قدیم ادامه یافت. ‌ یکی دیگر از کسانی که یزدانی با وی دچار اختلاف شد، جهانبخش انهاری دوست قدیمی هژبر و مدیرعامل تعدادی از شرکت‌های او بود. یزدانی، واسطه آشنایی سرافراز و انهاری بود.

در گیرودار مناقشه خوش‌کیش و یزدانی، شهادت سرافراز و انهاری نقشی اساسی داشت، انهاری حاضر به شهادت دروغ علیه خوش‌کیش نشد و به واسطه همین اعترافات در بیست‌و‌یکم اسفند 54 مورد ضرب و شتم ایادی یزدانی قرار گرفت. بر اثر این ضربات، استخوان کاسه زانوی وی شکست و در بیمارستان بستری شد. سه ماه بعد زمین خورد و در حین عمل به دلیلی نامعلوم قلبش چند دقیقه از کار افتاد و همین منجر به از کار افتادن مغز و اعصاب وی شد. وکیل همسر انهاری در نامه‌ای به تاریخ ششم آبان 57 به بازپرس شعبه 3 دادسرای تهران از تبانی یزدانی با دکتر اقراری رئیس بیمارستان پرده برداشت.

پایان هژبر

هژبر یزدانی در دولت ارتشبد ازهاری به اتهام تصرف غیرقانونی اموال عمومی ازجمله 400 هکتار زمین‌های دولتی در اردستان یزد، معاونت در ضرب و شتم دسته‌جمعی منتهی به فوت جهانبخش انهاری و صدور چک بلامحل در بانک ملی شعبه حافظ بازداشت و در زندان قصر زندانی شد.

هژبر یزدانی در غروب بیست‌و‌یکم بهمن 1357، در پی باز‌شدن در‌ زندان‌ها به همراه محرری رئیس وقت سازمان زندان‌ها، از زندان قصر گریخت و پس از مدت‌ها آوارگی خود را به آمریکای لاتین رساند و در کاستاریکا به همراه سناتور علی رضایی، کلان سرمایه‌دار معروف و مالک کارخانه‌های نورد و لوله اهواز به کار دامپروری در سطح کلان مشغول شد.‌ اموالش بعد از انقلاب مصادره شد و به فرمان امام خمینی، علی طرخانی، اسدالله عسگراولادی و حبیب‌الله شفیق مأمور حفاظت از اموال وی شدند. بخش عمده اموالش به بنیاد مستضعفان رسید و مجتمع بزرگی که در انتهای خیابان پیروزی تهران (فرح‌آباد سابق) داشت به سپاه پاسداران رسید و امروز مقر فرماندهی و ستاد سپاه پاسداران و نیروهای وابسته است.‌ هژبر یزدانی سرانجام در بیست‌ونهم فروردین 89 در هفتاد و شش سالگی در کاستاریکا درگذشت و در آغوش سرد زمین جای گرفت.